در برخی موارد اصطلاحات “لجستیک” و “زنجیره تأمین” به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، این در حالی است که لجستیک به‌عنوان یکی از عناصر اساسی زنجیره تأمین به‌حساب می‌آید. مفهوم لجستیک به جابه‌جایی کالا از نقطه الف به نقطه ب اشاره دارد که مستلزم دو عملکرد حمل‌ونقل و انبارداری است؛ درحالی‌که زنجیره تأمین شبکه‌ای از کسب‌وکارها و سازمان‌ها است که در دنباله‌ای از فرایندها، از جمله لجستیک، جهت تولید و توزیع کالا فعالیت می‌کند. مدیران لجستیک بسیاری از پیچیدگی‌های موجود در فرایندهای انتقال کالا را نظارت و کنترل می‌کنند. در واقع، تعدادی گواهینامه برای این متخصصان لجستیک وجود دارد.
موفقیت در لجستیک مستلزم توجه به جزئیات بسیاری است؛ خوشبختانه، نرم‌افزار مدیریت لجستیک به کسب‌وکارها در زمینه موارد و جزئیات زیر کمک می‌کند.
اتخاذ بهترین تصمیمات در زمینه مسیریابی و حمل‌ونقل
کنترل هزینه
محافظت از دارایی
ردیابی جابه‌جایی کالا
خودکارسازی فرایند
لجستیک تجاری
لجستیک تجاری به مجموعه‌ای از فرایندهای دخیل در جابه‌جایی کالا از تأمین‌کننده به کسب‌وکار یا از کسب‌وکار به مشتری اشاره دارد؛ مفهوم کلیدی در لجستیک تجاری، مدیریت این فرایندها به‌عنوان یک سیستم یکپارچه است؛ سیستم مدیریت لجستیک زیربنای موفقیت لجستیک تجاری است. سیستم مدیریت لجستیک شامل موارد زیر است:
مدیریت حمل‌ونقل ورودی و خروجی
مدیریت انبار
مدیریت ناوگان
پردازش سفارش
کنترل موجودی
پیش‌بینی عرضه و تقاضا
مدیریت ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی شخص ثالث (3PL)
اهمیت لجستیک
اگرچه لجستیک بر جابه‌جایی کالا متمرکز است، اما تأثیرات و اهمیت آن بسیار فراتر است. در هر کسب‌وکاری، موفقیت در لجستیک افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها، نرخ تولید بیشتر، کنترل بهتر موجودی، استفاده هوشمندانه‌تر از فضای انبار، افزایش رضایت مشتری و تأمین‌کننده و بهبود تجربه مشتری را به همراه خواهد داشت.
نقش لجستیک
ماهیت یک تجارت، مبادله کالا یا خدمات از طریق پول یا دادوستد است. لجستیک به‌عنوان مسیری است که کالاها و خدمات برای تکمیل تراکنش‌ها طی می‌کنند. لجستیک انجام فیزیکی یک معامله است و به‌این‌ترتیب عمر تجارت محسوب می‌شود؛ بنابراین در جایی که کالا یا خدمتی برای جابه‌جایی وجود ندارد، هیچ معامله و سودی نیز وجود نخواهد داشت.
هفت رکن اساسی لجستیک مؤثر عبارت‌اند از:
تأمین مواد
در تأمین مواد، تمرکز بر یافتن تأمین‌کننده کم‌هزینه برای تهیه مواد خام مورداستفاده است.
یافتن منبع مناسب مستلزم درک و مدیریت عوامل کمک‌کننده است. این فرایند منبع‌یابی راهبُردی نامیده می‌شود و لجستیک نقش مهمی در برنامه‌ریزی آن دارد.
حمل‌ونقل
در هسته لجستیک، حمل‌ونقل فیزیکی کالا از نقطه A به نقطه B مطرح است. در ابتدا، یک کسب‌وکار باید بهترین حالت حمل‌ونقل (هوایی یا زمینی)، بهترین حامل بر اساس هزینه، سرعت و مسافت و بهینه‌سازی مسیرهایی که به چندین حامل نیاز دارند را مدنظر قرار دهد.
در مورد محموله‌های جهانی، فرستنده باید از سرعت گمرک، تعرفه‌ها، و مقررات مربوطه مطلع باشد. مدیران حمل‌ونقل باید محموله‌ها را مستند و ردیابی کنند، صورت‌حساب‌ها را مدیریت کرده و عملکرد را با استفاده از داشبورد تجزیه‌وتحلیل گزارش دهند.
انجام سفارش
برای تکمیل تراکنش، اقلام باید بر اساس سفارش مشتری از انبار انتخاب، بسته‌بندی و برچسب‌گذاری شده و سپس برای مشتری ارسال شوند. مجموع این فرایندها که انجام سفارش نامیده می‌شود مرکز توالی لجستیک در توزیع مشتری را در بر می‌گیرد.
انبارداری
انبارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت به‌عنوان بخش‌های مشترک برنامه‌ریزی لجستیک مطرح هستند؛ بااین‌وجود دستگاه‌های مدیریت انبار نیز برنامه‌ریزی لجستیک را ممکن می‌سازند. به‌عنوان‌مثال، برنامه‌ریزان لجستیک باید دردسترس‌بودن فضای انبار و الزامات ویژه مانند انبار سرد، امکانات لنگرگاه و نزدیکی به شیوه‌های حمل‌ونقل را در نظر بگیرند. علاوه بر این، سازماندهی انبارها نیز به‌عنوان بخشی از برنامه‌ریزی لجستیک مطرح است. به طور معمول، کالاهایی که به طور مکرر جابه‌جا می‌شوند یا دراسرع‌وقت برای انتقال برنامه‌ریزی شده‌اند، در قسمت‌های جلویی انبار قرار می‌گیرند. اقلام با تقاضای کمتر در قسمت‌های انتهایی انبار ذخیره می‌شوند. کالاهای فاسدشدنی نیز اغلب چرخانده می‌شوند تا قدیمی‌ترین اقلام ابتدا ارسال شوند.
پیش‌بینی تقاضا
لجستیک با پیش‌بینی تقاضای موجودی این اطمینان را حاصل می‌کند که یک کسب‌وکار هرگز در مورد محصولات یا مواد اصلی پرتقاضا، با کمبود مواجه نمی‌شود.
مدیریت موجودی
با افزایش تقاضای محصولات فصلی یا پرطرفدار، کسب‌وکارها می‌توانند به کمک تکنیک‌های مدیریت موجودی و برنامه‌ریزی روبه‌جلو، چرخش سریع موجودی و افزایش سود را به ارمغان آورند. همچنین برای محصولاتی با فروش کم در منطقه‌ای خاص، به‌جای اعمال شیوه‌های قیمت‌گذاری تخفیفی و ضرر مالی، از طریق مدیریت مؤثر موجودی، محصولات به مناطق فروشگاهی پر تقاضا فرستاده می‌شوند. نقش لجستیک در مدیریت موجودی برای انتقال کالا به مکانی که می‌تواند بهترین قیمت را به دست آورد، کلیدی است.
مدیریت زنجیره تامین
لجستیک به‌عنوان یک عامل مهم ارتباطی در زنجیره تأمین، تسهیل‌کننده جابه‌جایی کالا از تأمین‌کننده به تولیدکننده، سپس به فروشنده یا توزیع‌کننده و در نهایت به خریدار است. باتوجه‌به این‌که زنجیره‌تأمین مجموعه‌ای از تراکنش‌ها را در برمی‌گیرد، شکست لجستیک، منجر به شکست زنجیره‌تأمین و متوقف‌شدن کلیه معاملات می‌گردد.
