لجستیک چیست؟
اصطلاح “لجستیک” در ابتدا برای اهداف نظامی استفاده می شد زیرا تعیین کننده جریان تدارکات و تجهیزات برای سربازان بود.
در عصر حاضر با توجه به ارتباط جدایی ناپذیر لجستیک با کسب و کارها، اصطلاح لجستیک بعنوان بخشی جدایی ناپذیر فرآیند زنجیره تأمین شناخته می شود. اجرای یک استراتژی مؤثر در زمینه لجستیک به منظور بهینه سازی فرآیند تحویل کالا و افزایش تجربه مشتری الزمی است. استراتژی مؤثر لجستیک، شامل فعالیت هایی از قبیل کنترل موجودی، ذخیره سازی، بسته بندی، مدیریت انبار و … است. با این حال، جابجایی یکپارچه کالا از یک مکان به مکان دیگر می تواند به کسب و کارها در کسب مزیت رقابتی کمک کند.
انواع مدیریت لجستیک
انواع مختلفی از فرآیندهای لجستیک وجود دارد که دربرگیرنده فعالیت های تحویل کالا از تأمین کننده به مشتری نهایی است. لجستیک بعنوان جزء اصلی زنجیره تأمین، خدمات مختلفی را ارائه می دهد. در ادامه به تشریح برخی از انواع عمده مدیریت لجستیک می پردازیم:
1. مدیریت تأمین (Supply Management)
مدیریت تأمین شامل برنامه ریزی، تهیه، هماهنگی و منبع یابی مواد مورد نیاز برای تولید محصولات است. لجستیک بعنوان بخش حیاتی جهت پشتیبانی از فرآیند تولید و اطمینان از مطابقت سطح عرضه با تقاضا الزامی است. به منظور بهبود روند تولید، باید مواد و محصولات در مکان و زمان خاصی در دسترس باشند و اینجا است که نقش مدیریت تأمین برجسته می شود. در عصر حاضر، سرمایه‌گذاری در یک نرم‌افزار مدیریت ناوگان می‌تواند به کسب‌وکارها در اتخاذ تصمیمات بهتر و بهینه سازی زنجیره تأمین کمک شایانی کند.
2. مدیریت توزیع و محصول(Distribution & Product Management)
مدیریت توزیع و محصول، جابه جایی کالا و مواد را در داخل کارخانه کنترل می کند انتقال کالا از انبار مرکزی به نقاط مختلف دیگر، باید به موقع تحویل داده شود. بنابراین مدیریت توزیع و محصول با رسیدگی به قطعات و مواد تهیه شده تعیین می کند چگونه در محل مورد نظر توزیع شوند. حمل و نقل، بارگیری، تخلیه، کنترل انبار و غیره اجزای اصلی تشکیل دهنده مدیریت توزیع و محصول هستند.
3. لجستیک فروش (Sales Logistics)
در دنیای معاصر، فرآیند لجستیک تنها محدود به توزیع کالا از محل انبار به نقاط توزیع (عمده فروشان و خرده فروشان) نیست. تحویل مستقیم کالا از درب انبار به درب منزل مشتری محبوبیت زیادی پیدا کرده است. بنابراین در هر کسب و کاری نظارت بر مراحل مختلف تولید به منظور بهبود فرآیند تحویل الزامی است.
4. مدیریت خدمات مشتری (Customer Service Management)
یکی از انواع مهم مدیریت لجستیک، برآورده کردن تقاضای مشتریان است. در مدیریت خدمات مشتری، کسب و کارها استراتژی هایی را برای بهبود ارتباطات و تجزیه و تحلیل خواسته های مشتریان ایجاد می کنند. بهینه سازی چرخه عمر مشتری در درازمدت، به حفظ مشتری کمک شایانی می کند. پذیرش فناوری های جدید برای تعامل با مشتریان و اطمینان از تحویل به موقع می تواند منجر به کارآمدی کسب و کارها شود.
5. لجستیک معکوس ( Reverse Logistics)
لجستیک به صورت معکوس بخشی از عملیات زنجیره تأمین است که با سفارشات برگشتی که به مراکز توزیع ارسال می شوند سروکار دارد و در واقع حمل و نقل محصولات از کاربر نهایی به زنجیره تأمین را عهده دار است. همانطور که از نام آن پیداست، لجستیک معکوس به مدیریت بازگرداندن و بازپرداخت محصولات ناخواسته، آسیب دیده و استفاده نشده کمک می کند. همچنین، لجستیک معکوس با بازیافت محصولات به حفظ محیط زیست و کاهش هزینه ها کمک می کند.
فرآیندهای لجستیک درونی در مقابل بیرونی
در میان انواع مختلف فرآیندهای لجستیک، شناخته شده ترین آنها فرآیندهای لجستیک درونی و بیرونی هستند. اجرای تکنیک ها و استراتژی های مدیریت لجستیک مؤثر، جهت ساده سازی فرآیندهای کسب و کار حیاتی است.
- لجستیک درونی یا لجستیک تدارکات (Inbound Logistics)
بسته به مدل کسب و کار، فرآیند لجستیک درونی، منابع دریافتی را مدیریت می کند. لجستیک ورودی از طریق تجزیه و تحلیل قیمت‌ها، فرآیند خرید و … بر تأمین مواد، متمرکز است. بنابراین، لجستیک ورودی مدیریت جابجایی کالا و محصولات را از تأمین کننده به تولیدکننده عهده دار است. هنگامی که کالا به انبار می رسد، نظارت بر انبار و کنترل سطح موجودی ضروری است. دامنه لجستیک ورودی، ردیابی مکان و دریافت سفارشات را نیز عهده دار است.
- لجستیک بیرونی (Outbound Logistics)
لجستیک بیرونی شامل تمام فرآیندهایی است که بر تحویل کالا از مراکز توزیع به مشتری نهایی تمرکز دارد. در لجستیک خروجی نظارت بر انجام سفارش، بسته بندی، مدیریت موجودی، ارسال کالاهای نهایی و غیره مد نظر است. برخی از نمونه های اصلی لجستیک بیرونی عبارتند از:
- پردازش سفارش
- بسته بندی محصول
- حمل و نقل
سایر دسته بندی های لجستیک
انواع دیگر دسته بندی های لجستیک عبارتند از:
- لجستیک شخص ثالث ( 3PL =Third Party Logistics )
لجستیک شخص ثالث، فرآیند برون سپاری خدمات لجستیک است. شرکت‌های ارائه دهنده خدمات لجستیک 3PL، خدمات انبارداری، حمل‌ونقل، مدیریت موجودی و غیره را شامل می شوند.
- لجستیک طرف چهارم (Fourth Party Logistics = 4PL )
لجستیک 4PLیک مدل عملیاتی است که راه حل های زنجیره تأمین یکپارچه را برای مشاغل ارائه می دهد. 4PL تمام فعالیت‌ها اعم از عملیات لجستیک درونی تا بیرونی را تحت پوشش قرار می دهد.
- لجستیک سبز (Green Logistics)
لجستیک سبز زمانی مطرح است که صنعت حمل و نقل اقدامات مؤثر برای به حداقل رساندن آسیب های زیست محیطی ناشی از فعالیت های لجستیک را انجام می دهد. در بلندمدت کاهش ردپای کربن عملیات لجستیکی، می تواند مفید واقع شود.
نتیجه گیری
تقویت شیوه های مدیریت لجستیک به عنوان یک رویکرد پیشگیرانه، ضمن برآورده کردن الزامات حمل و نقل که برای سودآوری و کارایی کسب و کار ضروری است می تواند رشد پیوسته زنجیره تأمین های پیچیده تر را نیز به همراه داشته باشد. در نهایت بهینه سازی عملیات لجستیک با پذیرش نوآوری های تکنولوژیکی بهترین راه برآورده کردن تقاضا و انتظارات مصرف کنندگان است.
منبع:
